Şəbəkə - okna mieniące się barwami tęczy

Şəbəkə to rodzaj kompozycji ornamentu. Nazwa ta pochodzi od arabskiego słowa szabaka – siatka, kratka.

Ozdobą malowniczo położonego w górach, azerbejdżańskiego miasta Şəki, jest pałac szekińskich chanów. Zwiedzając jego wnętrza uwagę przyciągają okna z barwnymi szkłami. Gdy słonce zaglądnie w głąb pałacowych komnat rozpoczyna się misterium światła. Słoneczne światło przebijające się przez okna do pałacu przelewa się różnymi kolorami jak tęcza po deszczu. Sprawiają to specjalne ozdobne okna şəbəkə.

Şəbəkə to rodzaj kompozycji ornamentu. Nazwa ta pochodzi od arabskiego słowa szabaka – siatka, kratka.  Przedstawia ona siatkę złożona z rozet, często ozdobionych wewnątrz rożnymi wzorami. W rzemiośle artystycznym Azerbejdżanu ten rodzaj kompozycji ornamentu można spotkać np. na dywanach, w rzeźbie w kamieniu, w wyrobach jubilerskich. Powszechnie jednak jest on przede wszystkim kojarzony ze specjalnym rodzajem dekoracyjnych okien. Takie okna mogą być wykonane z kamienia i mają wtedy postać ażurowej kraty, lub z metalu, jednak największą sławę osiągnęły okna wykonane  z drewna, gdzie w rozety wstawia się różnokolorowe kawałki szkła.

Drewniane okno şəbəkə, choć przypomina witraż, jest bardziej skomplikowaną od niego konstrukcją. Wszystko robi się bez użycia kleju i gwoździ. Małe, kolorowe szybki mocuje się przy pomocy łączonych ze sobą drobnych drewnianych elementów. W 1 m² szebeke bywa zwykle 3-4 tysiące elementów, najbardziej skomplikowane mają nawet do 14 tysięcy elementów. Im mniejsze rozmiary elementów w środku şəbəkə, tym bardziej trudne jest ono do wykonania. Praca ta wymaga prawdziwie jubilerskiej dokładności. Rzemieślnicy tworzący te okna nie mogą dopuścić żadnego błędu. Najlepszym drzewem dla şəbəkə jest platan, dobry jest tez buk. Dąb nadaje się gdy elementy w środku şəbəkə mają większe rozmiary, natomiast przy wycinaniu i rzeźbieniu bardziej drobnych elementów to drzewo się kruszy.

Najbardziej znani rzemieślnicy tworzący şəbəkə pochodzą ze wspomnianego miasta Şəki. W ostatnich latach zaczęli też oni tworzyć malutkie okna, oraz inne przedmioty wykonane w technice şəbəkə, przeznaczone jako souveniry dla turystów. W tej technice zaczęto też tworzyć nawet ozdobne lampy w kształcie kuli. Są one jeszcze trudniejsze do  wykonania niż okna, ponieważ kulisty kształt sprawia, iż trudniej połączyć wszystkie elementy takiej lampy.  
Dawniej kolorowe szkło dla şəbəkə sprowadzono z Wenecji. W  Şəki prowadzono handel wymienny. Miasto słynęło z wyrobu jedwabiu, który wymieniano na weneckie szkło. Z czasem miejscowi rzemieślnicy sami opanowali sztukę wyrabiania kolorowego szkła.

Şəbəkə - zobacz je z nami podczas wycieczki do Azerbejdżanu.