Minanqari

Najbardziej znanym rzemiosłem artystycznym średniowiecznej Gruzji był wyrób przedmiotów zdobionych emalią. 

 

Emalia to technika zdobienia wyrobów metalowych, za pomocą szklistych powłok składających się z mieszaniny sproszkowanych minerałów, oraz topników z dodatkiem pigmentów, stopionej w temperaturze ok. 800-900°C w specjalnym piecu. Istnieje kilka technik emalierskich. W Gruzji rozpowszechniła się emalia przegródkowa (komórkowa), która w Gruzji nosi nazwę minanqari (minankari). W tej technice rysunek kompozycji powstaje na podłożu, do którego przylutowano pionowo cienkie metalowe blaszki lub druciki. W efekcie powstają komórki, ograniczone ściankami blaszek. Każdą powstałą  w ten sposób komórkę wypełnia się innym kolorem emalii, a następnie wypala się w piecu.

 

Dziś trudno określić gdzie po raz pierwszy zaczęto stosować techniki emalierskie. Gruzińska nazwa emalii przegródkowej – minanqari, jest pochodzenia perskiego. Przypuszcza się, że technika emalii przegródkowej trafiła do Bizancjum z Persji, gdzie między VI a XII wiekiem nastąpił rozkwit tej bizantyńskiej sztuki. Imperium Bizantyjskie sąsiadowało z Gruzją, na którą oddziaływała jego kultura i sztuka. To spowodowało, że technika emalii rozpowszechniła i stała się popularna w średniowiecznej Gruzji, szczególnie w sztuce sakralnej. Najbardziej znanym dziełem artystycznym tego okresu jest tryptyk Matki Boskiej z Chachuli. Ikona ta jest jednym z największych na świecie dzieł artystycznych wykonanych z zastosowaniem tej techniki.

 

Upadek sztuki emalierskiej rozpoczął się po najazdach mongolskich. Kolejne burzliwe wieki w historii Gruzji spowodowały, iż po XV w. odeszła one praktycznie w zapomnienie. Pierwsze próby jej odtworzenia podjęto w latach 60-tych ubiegłego wieku. Na początku tego stulecia pojawiły się pracownie z prawdziwego zdarzenia, a po 2010 r. moda na minanqari stała się powszechna.

 

W porównaniu z okresem średniowiecza techniki wyrobu emalii zostały współcześnie udoskonalone. Lepsza jest jej jakość, używa się więcej kolorów, bardziej różnorodne jest wzornictwo. Kolor emalii zależy od używanego metalu. Emalia na miedzi ma bardziej ciepłe kolory, na srebrze bardziej chłodne. Najlepsze kolory uzyskuje się na złocie.

 

Wśród współczesnych wyrobów przeważa biżuteria, najczęściej srebrna. Nastąpił też jednak powrót do używania techniki emalierskiej w sztuce sakralnej. Przykładem tego jest piękny tryptyk, znajdujący się w największej obecnie gruzińskiej świątyni, soborze Cminda Sameba (Trójcy Świętej) w Tbilisi.